رشد قد و وزن کودکان بر اساس سن + { جدول قد و وزن کودکان }

رشد قد و وزن کودکان : در علم اطفال نشانه سلامت جسمانی کودک صعودی بودن نمودار قد و وزن، دور سر و اندکس توده بدنی می‌باشد. رشد و نمو شیرخوار بسیاری از والدین را نگران می‌کند و از آنجا که ممکن است ظاهر کودک به نظر لاغر بیاید خانواده‌ دچار چالش می‌شوند. در این مقاله به شما می‌گویم که در چه صورت باید رشد و نمو شیرخوارتان را به صورت جدی پیگیری کنید.

نمودار رشد چیست ؟

نمودارهای رشدی که توسط سازمان جهانی بهداشت (who) برای همه سنین ارائه می‌شوند، در واقع شناسنامه سلامتی هر کودک و شیرخوار هستند و به طور تقریبی با بررسی آنها وضعیت سلامتی یک کودک مشخص می‌شود.

نمودار رشد در سنین زیر دو سال شامل نمودار وزن، قد و دور سر و اندکس توده بدنی می‌باشد. در سنین بالای دو سال بیشتر نمودارهای وزن، قد و اندکس توده بدنی بررسی می‌شوند چرا که در این سنین افزایش دور سر چشمگیری نداریم.
پس این موضوع بسیار مهم است که والدین هر زمان که قد و وزن کودک را اندازه‌گیری کردند وارد نمودارها کنند و همیشه در مراجعه به مطب پزشک به همراه داشته باشند، چرا که در واقع روند رشد در طی زمان است که به طور دقیق رشد کودک را نشان می‌دهد نه یک عدد در یک زمان!
این نمودارها در دفترچه یا کارت بهداشت شیرخوار وجود دارد که در بدو تولد توسط مرکز بهداشت در اختیار والدین قرار داده می‌شوند.

در نمودار رشد صدک سبز بهتر است یا زرد؟

در نمودارهای رشد خطوطی وجود دارند که رنگی هستند و به آنها صدک گفته می‌شود. برخلاف تصور عموم هیچکدام از این صدک‌ها نرمال یا غیر نرمال نمی‌باشند و در واقع مهم آن است که شیرخوار در هرکدام از صدکها که از بدو تولد قرار گرفته، روی همان صدک و به صورت صعودی رشد داشته باشد.
مثلا اگر از بدو تولد روی صدک قرمز پایین بوده است باید همیشه روی صدک قرمز باقی بماند و صعود کند (البته در بعضی موارد و شیرخواران ممکن است نوساناتی وجود داشته باشد که فقط پزشک اطفال می‌تواند آنها را تفسیر کند)
واگر از بدو تولد شیرخوار روی نمودار سبز بوده، تا انتها باید روی نمودار سبز، رشد صعودی داشته باشد. همچنین این مورد برای تمام صدکهای دیگر صدق می‌کند.
پس اینکه صدک قرمز پایین یا زرد پایین یا سبز یا قرمز و زرد بالا نسبت بهم برتری داشته باشند، تصوری اشتباه است.

صدک‌های رنگی نمودار رشد نشانه چه هستند؟

در نمودارهای رشد، صدک‌های رنگی نشانه جثه وزنی نوزاد می‌باشند. طبق آمار هر کشور افرادی که روی نمودار سبز می‌باشند افرادی هستند که در آن کشور جثه متوسطی دارند و پنجاه درصد افراد جامعه روی آن نمودار سبز قرار دارند. اما صدکهای بالاتر از صدک سبز، افرادی با جثه بزرگتر و صدکهای پایین تر از سبز افرادی با جثه ریزتر هستند که این موارد براساس ژنتیک افراد با هم متفاوت است.
جثه متوسط، درشت یا ریز هیچ کدام غیرنرمال نمی‌باشند و اگر رشد صعودی داشته باشند، هر سه دسته سالم ولی با جثه‌ای متفاوت هستند.
پس برای همین است که همه شیرخواران یک ساله، یک شکل، اندازه و یک وزن ندارند چرا که ژن انسانها از والدین یا اقوام نزدیک گرفته می‌شوند و ژنتیک والدین با هم متفاوت است.
پس ممکن است یک کودک یکساله 10 کیلوگرم، یک کودک یک ساله دیگر 8 کیلوگرم و دیگری 12 کیلوگرم باشد ولی هر سه طبیعی باشند.
با شرح بالا متوجه می‌شوید که وقتی از پزشک سوال می‌پرسید که شیرخوار 18 ماه من 10 کیلوگرم وزن دارد. آیا وزن مناسبی است یا نه؟ هیچ پزشکی نمی‌تواند جواب صحیح به شما بدهد مگر آنکه نمودار رشد شیرخوار شما را ببیند و از صدک رشد شیرخوار و صعود شیرخوار شما اطلاع پیدا کند.

همه می‌گویند که کودکم لاغر است، آیا رشد او طبیعی است؟

متاسفانه بسیاری از افراد به خود اجازه می‌دهند که در مورد ظاهر و وزن بقیه انسانها از جمله کودکان ما قضاوت کنند بدون آنکه تخصص یا ابزار مناسب این کار را داشته باشند.
بنابراین برای مثال در مهمانی اعلام می‌کنند که چقدر کودک شما لاغر است یا چقدر ریزه است و این موضوع باعث ایجاد شک و نگرانی در والدین می‌شود که باید به پزشک مراجعه کنند و حتما نمودار رشد کودک را به همراه داشته باشند.

در این مورد پزشک اول روند رشد را بررسی می‌کند :

1- اگر شرح حال و معاینه نرمال است و روند رشد صعودی می‌باشد، یعنی کودک سالم است و مشکلی ندارد و باید به والدین اطمینان داد تا از روی ظاهر کودک را قضاوت نکنند.
2- گاهی می‌بینیم یکی از والدین یا هر دو یا یکی از اقوام درجه اول ریز جثه هستند و به نظر لاغر می‌رسند و کودک نیز ریز جثه است و در نمودار رشد روی صدکهای پایینی قرار دارد اما روند رشد صعودی است، در این موارد ذکر می‌کنیم که این کودک به صورت ژنتیکی ریز جثه است ولی کاملا سالم می‌باشد و نیاز به اقدام خاصی ندارد.
3- اگر نمودار رشد توقف یا افت شده بود، در این زمان اول باید به بررسی علت این افت رشد بپردازیم، که براساس سن کودک اول شرح حال و معاینه فیزیکی انجام می‌شود.
همه این اقدامات برای پیدا کردن علت کاهشی روند رشد قد یا وزن می‌باشد ، وقتی علت پیدا شد براساس علت درمان انجام می‌شود.

چه عواملی باعث افت روند رشد کودک می‌شود؟

1- بیماری‌های جسمی و تاثیر آن در رشد کودکان

کم کاری تیروئید، عفونت ادرار، ریفلاکس، آلرژی‌ها، حساسیت به گندم، فقر آهن، کمبود ویتامین D و بیماری‌های قلبی و کلیوی . در این موارد اگر لازم باشد، آزمایش انجام می‌شود و براساس جواب آن درمان شروع می‌شود.
اگر علت افت رشد کم کاری تیروئید است داروی تیروئید تجویز می‌شود. اگر علت فقر آهن است با دوز بالا شربت یا قطره آهن تجویز می‌شود. اگر علت کمبود روی است، دوز درمانی روی و اگر علت آلرژی باشد محدودیت رژیم غذایی تجویز می‌شود.

2- مشکلات رفتاری و تغذیه ای و رشد کودک

اگر هیچ کدام از علل جسمی مطرح نبود، به سراغ بررسی رژیم غذایی و آداب غذا خوردن می‌رویم که بسته به سن کودک متفاوت است و باید رژیم غذایی صحیح داده شود و اصول تغذیه کودک به والدین آموزش داده شود.
به توجه به صحبت‌های گفته شده، اینکه والدین به محض آنکه می‌بینند که کودکشان دچار افت رشد شده، از پزشک می‌خواهند که اشتها‌ آور و مکمل تجویز کند، اشتباه است، چراکه اگر کودک دچار رفلاکس باشد تا زمانی که ریفلاکس درمان نشود، هیچ اشتها آوری باعث افزایش وزن کودک نخواهد شد. همین طور در مورد فقر آهن و فقر ویتامین D
اگر مطمئن شویم که بیماری جسمی را از قلم نینداختیم، در سنین بالای دو سال، می‌توان به صورت محدود از بعضی اشتها آورها و پودرهای وزن‌گیری استفاده کرد.

جدول قد و وزن کودکان براساس سن

در 2 سال اول عمر بیشترین سرعت رشد قد و وزن را داریم و به همین خاطر تغذیه نوزاد و خواب در این دو سال بسیار مهم است زیرا که سلول‌های بدن نیاز بیشتری به غذا دارند.

اما فراموش نکنیم که مهمترین ملاک، رشد صعودی نمودار قد و وزن می‌باشد.
براساس وزن‌گیری در جدول، می‌بینیم که هر چه سن بیشتر می‌شود، میزان وزن‌گیری کودک کمتر می‌شود و بعد از دو سالگی این میزان بسیار کم می‌باشد، به همین علت است که بعد از دو سالگی به صورت طبیعی اشتهای کودک کمتر می‌شود و ما حتی در رژیم غذایی، حجم غذای کودک را کمتر می‌کنیم. در جدول بالا می توانید از قد و وزن کودک 5 ساله و قد و وزن کودک یکساله و با جدول قد و وزن نوزاد نه ماهه آشنا شوید.

ویزیت برای قد و وزن کودکان هر چند ماه یکبار است؟

• در بدو تولد : هر دو هفته
• زیر یکسال : ماهانه
• 1-2 سالگی : هر 1-2 ماه یکبار
• 2-4 سالگی : هر 3-4 ماه یکبار
• بالای 4 سالگی : هر 6 ماه یکبار

بهترین روش آن است که برای وزن گرفتن یا تعیین قد، از یک وزنه و یک قد سنج سالم استفاده شود هر فردی که قد و وزن را تست می‌کند نیز ثابت باشد.

در آخر 

مهمترین ملاک رشد نرمال و قد و وزن کودکان صعودی بودن نمودار رشد است و نمودار رشد براساس ژنتیک خانواده ممکن است بر روی هر صدکی باشد.
وقتی کودکی دچار افت وزن می‌شود اول باید علل جسمانی بررسی شوند و سپس علل تغذیه‌ای بررسی و آموزش اصول تغذیه در راس کار قرار گیرد.

سوالات متداول در مورد قد و وزن کودکان

1- کودک 3 ساله‌ام خیلی لاغر است کدام مکمل را به او بدهم تا تپل شود؟

لاغر بودن ظاهری نشانه وزن نامناسب نیست. اولین اقدام بررسی قد، وزن و نمایه توده بدنی می‌باشد که اگر واقعا شیب متوقف شده یا نزول اتفاق افتاده، اول براساس شرح حال معاینه و در صورت لزوم آزمایشات علل جسمانی برطرف و سپس آموزش لازم برای اصول تغذیه به کودک داده می‌شود. پس اینطور نیست که بلافاصله به سراغ مکمل برویم.