یکی از مواردی که ذهن همه والدین را درگیر میکند، مسئله افزایش سیستم ایمنی کودکان و راه های تقویت بدن آن ها میباشد. همه روزه با این سوال مواجه هستیم که چه کنم که ایمنی بدن کودکم افزایش پیدا کند؟ در این مقاله چندین راهکار برای افزایش سیستم ایمنی کودکان معرفی خواهم کرد.
مطالبی که در این مقاله میخوانید
دستگاه ایمنی بدن چه نقشی دارد؟
دستگاه ایمنی بدن شامل سربازان دفاعی هست که میتواند با مهاجمان خارجی بدن مثل انواع ویروس ها، باکتری ها و محرک های آلرژیک و … مبارزه کند. وقتی سیستم ایمنی فعال و نرمال باشد، باعث میشود که کودک کمتر به بیماری مبتلا شود یا بیماری های ضعیف تری را دچار شود.
سربازان دفاعی بدن شامل موارد زیر هستند:
- پوست
- پوشش مخاطی
- اسید معده
- باکتری های مفید روده
- غدد لنفاوی، طحال
- گلبول‌های سفید در جریان خون که با ساخت آنتی بادی بر علیه میکروب ها، از بدن دفاع می کنند.
علائم ضعیف بودن سیستم ایمنی کودک
اگر کودک شما سه عدد از علائم زیر را داشته باشد بهتر است که سیستم ایمنی او تقویت شود. اما اگر پنج مورد یا بیشتر از علائم زیر را دارد باید تحت مراقب های ویژه قرار گیرد.
- سرما خوردگی های مکرر
- اضطراب یا افسردگی
- برخی حساسیت های غذایی
- نیاز به مصرف مداوم داروهای آنتی بیوتیک ( با تجویز پزشک متخصص آن بیماری )
- گلودرد های مکرر
- داشتن سردرد های بیش از حد طبیعی
در کل، میکروبها در همه جا یافت میشوند مخصوصا در مکان های عمومی مثل مهدکودک ها و مدارس و کودک با ورود به این مکان ها دچار بیماری خواهد شد ولی اگر سیستم ایمنی ضعیف باشد، این ابتلا بیشتر و شدیدتر خواهد بود.
چندبار سرما خوردگی در سال طبیعی است؟
طبق رفرنس های بیماری های کودکان، یک کودک در سال در حدود ۶ تا ۱۵ بار میتواند دچار سرماخوردگی شود که اکثر این موارد در شش ماهه دوم سال یعنی پاییز و زمستان رخ میدهد.
طول دوره سرما خوردگی در کودکان بین ۷ تا ۱۰ روز میباشد. بنابراین با یک حساب سرانگشتی، ممکن است که یک کودک در ابتدای پاییز تا انتهای زمستان مرتب بیمار به نظر برسد، چرا که میتواند در هرماه بین ۱ تا ۳ بار دچار سرما خوردگی شود.
کودکان مهدکودکی، مدرسه ای یا کودکان با سابقه آلرژی یا بزرگی لوزه سوم، به دفعات بیشتری از سایرین دچار سرماخوردگی میشوند.
راهکارهای افزایش سیستم ایمنی کودکان ؟
همه والدین به دنبال افزایش سیستم ایمنی کودک خود هستند و البته که دوست دارند این کار را به ساده ترین و راحت ترین روش انجام دهند. اکثر والدین به دنبال شربت افزایش ایمنی هستند، حال آنکه مهمترین اقدام برای افزایش سیستم ایمنی بدن، انتخاب ( سبک زندگی سالم ) و اصول تغذیه نوزاد از بدو تولد میباشد.
مسلما انتخاب سبک زندگی سالم، مخصوصا برای افرادی که از بدو تولد سبکی متفاوت داشته اند، سخت است ولی این هدیه چه نعمت بزرگی است که به عزیزترین افراد زندگیمان که از سنین شیرخوارگی و کودکی به ان عادت کنند و از آن لذت ببرند و این امر تنها با تغییر روتین و رویه زندگی والدین انجام شدنی است.
در ادامه مقاله این راهکارهای افزایش سیستم ایمنی و زندگی سالم را به تفضیل توضیح خواهم داد.
مواردی که باعث افزایش سیستم ایمنی کودکان میشوند
در واقع مهمترین عامل در افزایش سیستم ایمنی، انتخاب سبک زندگی سالم میباشد.
- داشتن خواب کافی و منظم
- آرامش روحی، دوری از استرس و ارضای نیاز عاطفی
- پرهیز از سیگار، قلیانن و الکل
- نوشیدن آب کافی
- فعالیت های منظم ورزشی
- تغذیه سالم ( در مقالات بعدی توضیح خواهم داد )
- استفاده از مکمل های مورد نیاز بدن
- تماس داشتنن با نور خورشید و هوای آزاد
- تغذیه از شیر مادر ( در مقالات بعدی توضیح خواهم داد )
- انجام واکسیناسیون مورد نیاز
- مصرف پروبیوتیک ها
- در معرض قرار گرفتن با سرما (دمای مناسب)
- عدم مصرف نا‌به جای آنتی بیوتیک
نقش خواب در تقویت سیستم ایمنی
خواب تاثیر بسیار مهمی در تکامل، فعالیت بنی و تغذیه ی خوب کودکان دارد. کودکی که خواب خوبی دارد ( کمیت و کیفیت )، روز بعد از اشتهای خوبی برخوردار است. اخلاق و رفتار بهتری دارد و تمرکز و حافظه‌ی بهتر و یادگیری بهتری دارد.
بسیاری از مقالات معتقدند که خواب مناسب باعث افزایش سیستم ایمنی و مبارزه با بیماری‌ها میشود.
در خواب عمیق شب تولید مدافعان بدن و واکنشهای التهابی بدن که باعث افزایش سیستم ایمنی و افزایش قدرت بدن در برابر بیماری‌ها و آلرژی‌ها میشود، بیشتر است و این موضوع هم در زمانی که فرد بیمار است و هم در زمانی که فرد سالم است اتفاق می‌افتد، پس توصیه میشود برای افزایش قدرت سیستم ایمنی، کودک از الگوی مناسب خواب برخوردار باشد و بر اساس سن ساعت مناسبی از خواب را داشته باشد.
بهترین ساعت خواب شبانه در سنین مختلف شامل موارد زیر است:
– شیرخواران ۷ شب تا ۶-۷ صبح
– کودکان ۸-۹ شب تا ۷ صبح
– نوجوانان ۱۰-۱۱ شب تا ۷ صبح
نقش آرامش روحی در تقویت سیستم ایمنی
عشق و محبت برای رشد و تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان مهم است. احساسات مثبت و شاد برای تحریک سلول‌های سیستم ایمنی لازم هستند و برعکس استرس و هیجان روحی بالا باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن میشود. پس تا می‌توانید با کودکان بازی کنید آنها را به آغوش بکشید، ببوسید، ماساژ دهید و سعی کنید محیط خانه را از هیجان و استرس پاک کنید و یا روش‌های تخلیه هیجان و استرس را به کودک آموزش دهید.
حال روحی والدین بر روح و روان کودک بسیار موثر است پس برای بهبود حال کودک در صورتی که دچار اضطراب وسواس و افسردگی هستید حتماً به روانپزشک و مشاور مراجعه کنید .
اثر سیگار و الکل بر سیستم ایمنی بدن
مصرف الکل سیگار و حتی در معرض دود سیگار بودن برای افراد غیر سیگاری میتواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود.
تاثیر آب کافی بر تقویت سیستم ایمنی
هیدراته کردن بدن به وسیله آب میتواند باعث افزایش سیستم ایمنی و حتی بهبود رفتار در کودک شود. میزان آب توصیه شده در سنین مختلف در جدول آورده شده است.
| سن کودک: | ۶ – ۱۲ ماهگی | ۱۲ – ۲۴ ماهگی | ۲ – ۵ سالگی |
| میزان آب : | ۱۲۰ – ۲۴۰ سی‌سی در روز | ۲۴۰ – ۹۶۰ سی‌سی در روز | ۲۴۰ – ۱۲۰۰ سی‌سی در روز |
تاثیر فعالیت فیزیکی بر افزایش سیستم ایمنی کودکان
آکادمی اطفال آمریکا توصیه میکند که کودکان ۶ سال و بالاتر حداقل یک ساعت در روز فعالیت فیزیکی متوسط تا شدید داشته باشند. فعالیت های فیزیکی در کودکان باعث افزایش قدرت و سلامت استخوان‌ها و عضلات میشود. این فعالیت‌ها باعث بهبود مهارت‌های حرکتی کاهش چربی و بهبود حال روحی کودکان میشود و آنها را از افسردگی و استرس دور نگه می‌دارد. فعالیت فیزیکی می تواند ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد.
فعالیت فیزیکی متوسط تا شدید فعالیتی است که در حین آن کودک تعریق داشته باشد و تنفس سخت شود. در فعالیت فیزیکی شدید کودک نمی‌تواند به خوبی با دیگران صحبت کند.
لازم نیست که یک ساعت فعالیت فیزیکی پشت سر هم باشد. برای مثال می‌توان یک ساعت را به چند تکه تقسیم کرد:
- ۲۰ دقیقه پیاده روی تا مدرسه یا توپ بازی
- ۱۰ دقیقه طناب زدن
- ۳۰ دقیقه بازی در زمین بازی پارک یا شنای فعال یا رقص
- دوچرخه سواری بسته به شدت تلاش میتواند متوسط تا شدید باشد.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه میکند که کودکان بیش از ۱ تا ۲ ساعت در روز از تلویزیون موبایل و غیره استفاده نکنند چرا که باعث بی تحرکی کودک میشود. استفاده از این موارد زیر دو سال ممنوع است.
تماس با نور خورشید و هوای سرد و آزاد و سیستم ایمنی
برخلاف اعتقاد بسیاری افراد خارج کردن کودک از منزل و بردن به فضای باز نه تنها باعث بروز بیماری نمی‌شود بلکه باعث تقویت سیستم ایمنی میشود.
تماس با نور خورشید میتواند در تنظیم ساعات خواب کودک و بهبود اشتهای کودک تاثیر بگذارد. گردش رفتن با کودک در فصول سرد باعث ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا نمی‌شود بلکه باعث میشود که به تدریج بدن در برابر کنترل دمای بدن و سرما مقاوم تر شود و سیستم ایمنی قوی تر شود.
برای گردش و تفریح می‌توانید به خیابان پارک‌ها طبیعت اطراف شهر کوهستان و مناطق جنگلی بروید که میتواند باعث کاهش کورتیزول خون و قدرتمندتر شدن سیستم دفاعی بدن شود.
تاثیر مکمل‌ها واکسیناسیون بر تقویت سیستم ایمنی
هر کودک بر اساس سن خود نیاز به مکمل‌هایی دارد که مهمترین آنها آهن و ویتامین دی میباشد. در مقاله مکمل‌ها به تفصیل در مورد املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدن صحبت شده است. فراموش نکنیم که مصرف بیش از حد مکمل‌ها نه تنها باعث افزایش قدرت ایمنی نمی‌شود بلکه کودک را دچار عارضه میکند.
انجام واکسیناسیون روتین کشوری میتواند کودک را بر علیه بسیاری از بیماری‌ها ایمن کند . همانطور که بعضی بیماری‌ها مثل سرخچه و فلج اطفال در ایران به کمک واکسیناسیون ریشه کن شده و بسیاری بیماری‌های دیگر هم به ندرت دیده میشوند.
تاثیر مصرف آنتی بیوتیک نا به جا در سیستم ایمنی
در صورتی که مصرف آنتی بیوتیک برای درمان بیماری‌ها ضروری است ولی استفاده نابجای آنتی بیوتیک میتواند تعادل میکروب‌های مفید و مضر بدن را بر هم بزند و باعث کاهش سیستم ایمنی بدن شود.
مصرف آنتی بیوتیک میتواند علاوه بر میکروب‌های مضر میکروب‌های مفید بدن از جمله روده را نیز از بین ببرد. تخریب میکروب‌های مفید باعث میشود که عفونت‌های قارچی ایجاد شود. برای مثال شانس برفک در دهان بعد از مصرف آنتی بیوتیک خوراکی بیشتر میشود. بنابراین نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز متخصص اطفال برای هر سرماخوردگی یا بیماری ویروسی از آنتی بیوتیک استفاده کرد.
در آخر
همه والدین دوست دارند که سیستم ایمنی کودک خود را تقویت کنند. بهترین روش افزایش سیستم ایمنی کودک انتخاب سبک زندگی سالم میباشد. در مقاله بعدی تاثیرات تغذیه بر سیستم ایمنی را مرور خواهیم کرد.
سوالات شایع
۱) کودک یک و نیم ساله من شب‌ها ساعت ۱۲ می‌خوابد و مرتب پتو را از روی خود عقب می‌زند و به همین خاطر سرما می‌خورد چه شربت مکملی برای افزایش سیستم ایمنی او توصیه می‌کنید؟
پاسخ) کودک یک و نیم ساله شما باید ساعت ۷ الی ۹ شب بخوابد و دمای اتاق کودک ۲۰ تا ۲۲ درجه و بدون پتو باشد و تنها قطره آهن و ویتامین AD یا مولتی ویتامین مصرف کند.
خواب کافی ، سرمای اتاق و مکمل روتین باعث افزایش سیستم ایمنی او خواهد شد.
